เคยมีการสำรวจความเห็นวัยรุ่นไทยว่าคิดอย่างไรกับพ่อแม่ พบว่าแม้กว่าร้อยละ ๙๐ ยืนยันว่า“แม่” คือบุคคลสำคัญที่สุดในชีวิต แต่ก็ยอมรับว่าตนเองมีความลับกับแม่เรื่องความรัก และเรื่องการคบเพื่อนต่างเพศมากที่สุด ดังนั้น วัยรุ่นไทยส่วนใหญ่จึงไม่กล้าสื่อสารกับพ่อแม่ ผู้ปกครอง ทั้งที่พ่อแม่คือคนที่วัยรุ่นอยากพูดคุย ปรึกษาเมื่อมีปัญหาในเรื่องความรัก เรื่องแฟนมากที่สุด อาจเพราะกลัวพ่อแม่เสียใจกับพฤติกรรมของตน กลัวถูกดุด่าว่ากล่าว หรือไม่ชอบให้นำพฤติกรรมของตนไปเปรียบเทียบกับครอบครัวอื่น หรือกระทั่งเปรียบเทียบกับสมัยที่พ่อแม่เป็นวัยรุ่นก็ตาม
ความเชื่อของพ่อแม่ในเรื่องเพศถูกถ่ายทอดมาจากการสั่งสอนอบรมในครอบครัวซึ่งมักไม่เปลี่ยนแปลง แต่ขณะเดียวกัน การแสดงออกของคนเราส่วนหนึ่งก็เป็นผลมาจากการใช้ชีวิตในสังคมสิ่งแวดล้อมที่อยู่รอบตัวเรา ซึ่งอย่างหลังนี้มักเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วตามเทคโนโลยี การสื่อสารของโลก จึงทำให้เกิดช่องว่างของการสื่อสารระหว่างพ่อแม่และลูกวัยรุ่น
ปัจจุบัน มีวัยรุ่นไทยอายุ ๑๕-๑๙ ปี ต้องกลายเป็นแม่วัยรุ่นกว่าแสนคนในแต่ละปี จากจำนวนวัยรุ่นวัยเดี่ยวกันที่มีอยู่ทั่วประเทศ ๒.๔ ล้านคน หรือเท่ากับประเทศเรามีเด็กที่เกิดจากแม่วัยรุ่นทุก ๔ นาทีนอกจากนี้ ทุก ๒ ชั่วโมง เรายังมีเด็กที่เกิดจากแม่อายุไม่ถึง ๑๕ ปีประเทศไทยจึงกำลังเข้าสู่สภาพ “เกิดน้อย ด้อยคุณภาพ” จากเดิมที่ผู้หญิงไทยคนหนึ่งเคยมีลูกเฉลี่ย ๖ คนเมื่อปี ๒๕๑๗ ปัจจุบันลดลงเหลือ ๑.๒ คน ขณะที่สัดส่วนผู้สูงอายุกำลังเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว
ปัจจุบันคนที่มีอายุ ๖๕ ปีขึ้นไป มีสัดส่วนประมาณร้อยละ ๑๐ ของประชากรทั้งหมด และต่อไปจะเพิ่มขึ้นป็นร้อยละ ๒๐ ของประชากรทั้งหมด หรือ ๑ ใน ๔ ของประชากรจะมีอายุเกิน ๖๕ ปี ในอีก ๓๐ ปีแต่จำนวนเด็กเกิดใหม่กลับไปตกอยู่ในกลุ่มวัยรุ่น ซึ่งเป็นกลุ่มที่ต้องรับภาระเลี้ยงดูสังคมในอีกสิบถึงยี่สิบปีช้างหน้า
ปัญหาท้องวัยรุ่นอาจจะส่งผลให้คนไทยที่เกิดน้อยอยู่แล้วเป็นคนที่ด้อยคุณภาพ เพราะวัยรุ่นที่ตั้งท้องต้องหยุดเรียน จากการไม่ยอมรับของโรงเรียนและสังคมในการเรียนต่อ ต้องใช้เวลาดูแลลูก ทำให้ลดโอกาสที่จะได้ศึกษาชั้นสูง หรือมีงานรายได้ดีในอนาคต นอกจากนี้ยังมีปัญหาด้านสุขภาพจิตจากความเครียดทั้งทางร่างกายและจิตใจ
ขณะที่วัยรุ่นหลายรายที่เลือกยุติการตั้งครรภ์ก็พบปัญหาสถานที่ให้บริการมีจำกัด ต้องเสียค่าใช้จ่ายสูงมาก และบางรายเกิดปัญหาแทรกช้อนจนถึงแก่ชีวิต เด็กทารกที่เกิดจากแม่วัยรุ่นจึงมักมีน้ำหนักตัวน้อยกว่าเกณฑ์ ส่งผลต่อสุขภาพของเด็ก เพราะมีพัฒนาการช้ากว่าเด็กที่มีน้ำหนักตัวปกติ และเด็กที่เกิดจากแม่วัยรุ่นก็มีแนวโน้มเข้าสู่วงจร”ท้องซ้ำซาก” คือมีโอกาสจะกลายเป็นแม่วัยรุ่นเช่นกัน
ปัจจัยสำคัญประการหนึ่งที่ส่งผลให้ประเทศไทยมีแม่วัยรุ่นจำนวนมาก เป็นเพราะการไม่สื่อสารเรื่องเพศในแบบ “ตรงไปตรงมา”ภายในครอบครัว เมื่อพ่อแม่เป็นคนที่ลูกอยากเรียนรู้เรื่องเพศด้วยมากที่สุด พ่อแม่จึงต้องยอมรับว่าตัวเองมีบทบาทสำคัญในการกล่อมเกลาชี้แนะ สั่งสอนในเรื่องเพศตั้งแต่ลูกยังเล็กเป็นเด็กทารก จนโตเป็นวัยรุ่นและอาจถึงขั้นเป็นผู้ใหญ่
นอกจากการทำความเข้าใจและรู้เท่าทันความรู้สึกของวัยรุ่นว่าวัยนี้ต้องการพื้นที่ส่วนตัว ต้องการความเป็นอิสระสูง แต่ก็ยังต้องการคำแนะนำและการดูแลอย่างใกล้ชิดไปพร้อมกันด้วย พ่อแม่เองก็ต้องทบทวนความเชื่อของตนในเรื่องเหล่านี้ รวมถึงวิธีการบริหารอำนาจกับวัยรุ่นว่าควรใช้อย่างไร เมื่อไหร่ และขนาดไหนจึงจะได้ผลเมื่อเกิดการเผชิญหน้า และกลายเป็นการสื่อสารที่สร้างสรรค์ ส่งผลดีต่อทั้งสองฝ่าย
การที่พ่อแม่คุยเรื่องเพศกับลูกได้ นั่นหมายถึงพ่อแม่และลูกหลานในบ้านสามารถแลกเปลี่ยนความเห็นในเรื่องความแตกต่างทางกายของเพศชาย เพศหญิง ความรู้สึกที่เกิดขึ้นเมื่อโตเป็นวัยรุ่น ความสำคัญของการมีประจำเตือน ฝันเปียก อารมณ์เพศ แฟชั่น อิทธิพลของเพื่อน การมีความอดทนอดกลั้น มีวินัย การเคารพความเห็นของคนอื่นการรู้จักสิทธิเนื้อตัวร่างกาย การรักเพศเดียวกัน การใช้อินเทอร์เน็ตการดูหนังโป๊ ไปจนถึงการคุมกำเนิด โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และการตั้งท้อง
มูลนิธิแพธทูเฮลท์ (path2health) เป็นองค์กรภาคประชาสังคมที่ขับเคลื่อนงานสุขภาวะทางเพศมากว่าสองทศวรรษ โดยมุ่งผลักดันให้สังคมเกิดความเข้าใจในเรื่องเพศวิถีของเยาวชน เข้าใจมายาคติเรื่องเพศ เคารพต่อความเป็นเพศอันหลากหลายของมนุษย์ไม่ว่าจะอยู่ในวัย
ใด และปฏิบัติต่อกันอย่างรักใคร่เอื้ออาทร ไม่เอาเปรียบ หรือทำร้ายกันในความสัมพันธ์
มูลนิธิได้รับโอกาสจาก บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด ในการพัฒนางานด้านการเสริมสร้างความเข้าใจและสื่อสารเรื่องเพศในครอบครัว โดยมุ่งให้พ่อแม่ที่มีลูกวัยรุ่นมีความรู้ความเข้าใจมีทัศนคติที่ดีในเรื่องเพศ และมีทักษะในการสื่อสารเรื่องเพศอย่างสร้างสรรค์ภายในครอบครัว จึงได้ปรับปรุงคู่มือ “ผู้ใหญ่เปิดใจลูกหลาน (รัก) ปลอดภัย” ขึ้นใหม่ จากฉบับที่เคยได้รับการสนับสนุนจากกองทุนโลก โดยเนื้อหาฉบับนี้ยังคงเน้นให้พ่อแม่ตระหนักและให้
ความสำคัญกับการคุยกับลูกหลานเรื่องเพศ เพราะนี่คือการสอนทักษะชีวิต เตรียมพร้อมลูกหลานที่จะโตเป็นผู้ใหญ่ให้เป็นผู้มีความรับผิดชอบมีความเข้าใจ ตามอารมณ์ตัวเองทัน และสามารถปฏิเสธ หลีกเลี่ยงเมื่อเผชิญกับเหตุการณ์ที่นำไปสู่ความเสี่ยงได้
เพราะเรื่องเพศเป็นเรื่องชีวิต ไม่ใช่แค่เรื่องการมีเพศสัมพันธ์ การคุยเรื่องเพศกับลูกหลาน จึงเป็นการปลูกฝังให้ลูกหลานรู้จักใช้ชีวิตที่เท่าทันกับยุคสมัยที่กำลังเปลี่ยนไปอย่างรวดเร็วนั่นเอง
